چقدر در مورد واریکوسل و تاثیر آن بر باروری و توانایی جنسی اطلاعات دارید؟

بزرگی خوش خیم پروستات
جولای 6, 2016
عفونت مجاری ادراری
اکتبر 27, 2016

چقدر در مورد واریکوسل و تاثیر آن بر باروری و توانایی جنسی اطلاعات دارید؟

واریس و خطر ناباروری در مردان!

تقریبا همه ما با واژه «واریس» آشنایی داریم و فکر می کنیم این عارضه فقط در ناحیه پا ایجاد می شود درحالی که واریس ممکن است در هر بخشی از سیاه رگ های بدن ایجاد شود که یکی از این مناطق بیضه ها هستند!

در قسمت فوقانی هر بیضه، شبکه ای از سیاهرگ ها وجود دارد. اگر به هر دلیل این وریدها دچار اختلال شوند، واریس سیاهرگ های بیضه بوجود می آید که به آن واریکوسل گفته می شود.

واریکوسل امروزه شایع ترین علت قابل درمان ناباروری مردانه محسوب می شود. در این مقاله دکتر ناصر شخص سلیم، متخصص ارولوژی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، شما را با علل، عوارض، راه های تشخیص و درمان این بیماری آشنا می کند.
دکتر ناصر شخص سلیم، متخصص ارولوژی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.

 

وقتی رگ ها گشاد می شوند …

به اتساع یا گشاد شدن سیاهرگ های بند بیضه واریکوسل می گویند.

بند بیضه از قسمت فوقانی این ارگان به سمت کانال مغبنی امتداد دارد که از طریق این کانال وارد شکم می شود. این بند در قسمت فوقانی بیضه به صورت طنابی لمس می شود و حاوی این موارد است:

  • لوله منی بر که اسپرم یا همان نطفه مردانه را از بیضه به کیسه های منی و مجرا منتقل می کند
  • شریان بیضه که خونرسانی را به عهده دارد؛ وریدها (سیاهرگ ها) که خون سیاهرگی را از بیضه خارج می کنند
  • عروق لنفاوی و اعصاب

درواقع این بیماری شبیه به واریس اندام تحتانی است.

شایع ترین علت ناباروی قابل درمان

واریکوسل شایع ترین علت قابل اصلاح ناباروری اولیه و ثانویه در مردان است که در ۱۵ درصد مردان جوان دیده می شود.

این بیماری در ۳۵ درصد مردانی که به علت ناباروری اولیه مراجعه می کنند و در ۷۵ تا ۸۱ درصد مردان با ناباروری ثانویه دیده می شود.

شروع آن هم معمولاً در زمان نوجوانی است و به صورت نادر در پسران قبل از بلوغ رخ می دهد.

واریکوسل عمدتاً در طرف چپ ایجاد می شود هرچند می تواند دو طرفه هم باشد. اگر هم فقط در طرف راست باشد و یا برای اولین بار در افراد مسن رخ دهد فرد باید از نظر تومورهای شکمی بررسی شود.

اصلا چرا ایجاد می شود؟!

علل مختلفی برای این بیماری مطرح شده است. در داخل وریدها دریچه هائی وجود دارد که از برگشت خون جلوگیری می کنند. نارسائی این دریچه ها یا عدم وجود آنها می تواند باعث گشاد شدن وریدها شود. از طرفی ورید بیضه چپ، خون خود را به داخل ورید کلیه تخلیه می کند و طرف راست وارد ورید اجوف تحتانی (بزرگترین ورید بدن که خون قسمت های پایین بدن را به قلب می‌رساند) می شود.

بنابراین طول ورید بیضه چپ طولانی تر و فشار داخل آن بیشتر است که باعث شیوع بیشتر این بیماری در طرف چپ می شود. علت ارثی یا ژنتیکی نیز برای آن شناخته نشده است.

 

ممکن است علامتی نداشته باشید

واریکوسل معمولاً علامتی ندارد و به طور اتفاقی در معاینه کشف می شود. بیمار ممکن است با شکایت بزرگی، عدم تقارن بیضه ها یا درد بیضه ها و یا پس از ازدواج به علت ناباروری مراجعه کند و در بررسی متوجه این بیماری شویم.

درد بیضه ممکن است خفیف یا شدید باشد و با نشستن، ایستادن و فعالیت فیزیکی افزایش یابد اما معمولاً با خوابیدن به پشت کاهش پیدا می کند. واریکوسل همچنین می تواند باعث کوچک شدن بیضه یا عدم رشد آنها و اختلال در آزمایش منی شود.

به عبارتی ممکن است باعث کاهش تعداد، حرکت و شکل های طبیعی اسپرم شود و قدرت باروری مرد را کاهش دهد زیرا وقتی رگ های سیاهرگی گشاد می شوند دمای ناحیه بیضه ها افزایش پیدا می کند و اسپرم سازی مختل می شود.

البته بیشتر مطالعات نشان داده اند جراحی واریکوسل باعث افزایش غلظت اسپرم (تعداد اسپرم در واحد حجم) با یا بدون بهبود حرکت و اشکال طبیعی اسپرم می شود. لازم به ذکر است که واریکوسل همیشه باعث علائم ذکر شده در بالا نمی شود و بسیاری از بیماران ناباروری ندارند.

 

واریکوسل و کاهش هورمون مردانه

در یک مطالعه چند مرکزی که توسط سازمان بهداشت جهانی انجام شد، مردان بالای ۳۰سال که واریکوسل داشتند نسبت به افراد جوان تر با این بیماری، میانگین سطح تستوسترون پایین تری داشتند.

همچنین این کاهش هورمون در بیماران بدون واریکوسل دیده نشد. این مطالعه نشان می دهد که واریکوسل بر روی هورمون سازی بیضه هم تأثیر می گذارد.

در مطالعات دیگر هم نشان داده شد واریکوسل روی سلول های لیدیگ که نقش هورمون سازی (تستوسترون) را در بیضه دارند، تأثیر منفی می گذارد.

زیر پوست تان توده حس می کنید؟!

فرد مبتلا به واریکوسل ممکن است با معاینه خود متوجه بیماری شود. درواقع این بیماری به صورت توده یا توده کرمی شکل لمس می شود. تشخیص آن نیز براساس معاینه فیزیکی پزشک است به این صورت که بیمار در حالت ایستاده معاینه می شود و پزشک در حالی که بندهای بیضه را لمس می کند از بیمار درخواست می کند زور بزند تا باعث تغییر اتساع وریدها شود.

گاهی هم به صورت طبیعی بیضه ها بالاتر هستند و یا فرم بند بیضه به علت کوتاهی یا چاقی فرد به خوبی قابل لمس نیست که در این موارد پزشک ممکن است درخواست سونوگرافی بیضه بدهد.

این بیماری از نظر شدت براساس معاینه به ۳ درجه تقسیم می شود. درجه ۱ که اتساع وریدی فقط حین زور زدن در لمس توسط پزشک تشخیص داده می شود. درجه ۲ که بدون زور زدن اتساع وریدی لمس می شود و درجه ۳ که اتساع وریدی از روی پوست کیسه بیضه قابل مشاهده است و شدیدترین نوع بیماری است.

مواردی که پزشک در معاینه واریکوسل را لمس نمی کند و وجود آن در سونوگرافی تشخیص داده می شود به نوع ساب کلینیکال معروف است که اهمیت بالینی ندارد و نیاز به درمان ندارد.

 

چه کسانی نیاز به درمان دارند؟

درمان واریکوسل بستگی به عوامل گوناگونی دارد.

اگر بیمار مجرد باشد و در آزمایش منی اختلال داشته باشد یا حجم بیضه اش کاهش یافته باشد باید تحت درمان قرار گیرد.

افراد متأهل هم اگر ناباروری دارند و آزمایش منی شان اختلال داشته باشد باید درمان شوند.

تصمیم به درمان واریکوسل در نوجوانان ظرافت خاصی دارد زیرا در این افراد انجام آزمایش منی به جهت مسائل اجتماعی و روانی مشکل است. از طرفی در این گروه سنی با افزایش سن در حالت عادی فاکتورهای مربوط به اسپرم افزایش می یابد.

لذا آزمایش منی مختل ممکن است ناشی از بیماری واریکوسل نباشد. در این افراد سایز بیضه مهم است؛ اگر کوچکی دو طرفه وجود داشته باشد و یا اینکه در طرف واریکوسل حجم بیضه ۲۰ درصد کمتر از طرف مقابل باشد، فرد باید درمان شود.

لازم به ذکر است که تاکنون هیچ روشی برای پیشگیری از واریکوسل درجمعیت عمومی شناخته نشده است.

 

با دارو درمان نمی شود!

واریکوسل یک بیماری خوش خیم است اما درمان داروئی ندارد.

از روش های درمانی آن می توان به جراحی یا روش فرستادن لخته (آمبولیزیشن) از طریق سوراخ پوستی و وارد شدن به سیستم وریدی، اشاره کرد.

اساس روش های جراحی هم بستن وریدهای گشاد شده بیضه است. باتوجه به اینکه اسپرم ساخته شده در بیضه ۶۵ روز طول می کشد تا مراحل را طی کند و وارد مایع منی شود معمولاً آزمایش منی کنترل ۳ ماه پس از جراحی انجام می گیرد.

بعد از جراحی در آزمایش آنالیز منی ۶۰ تا ۸۰ درصد مردان بهبود دیده می شود و میزان بارداری به ۲۰ تا ۶۰ درصد می رسد.

 

جراحی 4 روش دارد

جراحی به 4 روش انجام می شود.

  • روش میکروسکوپیک اینگوینال یا ساب اینگوینال

روش میکروسکوپیک اینگوینال یا ساب اینگوینال کمترین عوارض را نسبت به سایر روش ها دارد زیرا شریان بیضه وعروق لنفاوی با میکروسکوپ مورد توجه قرار می گیرند و از آسیب آنها جلوگیری می شود. شکاف این عمل کمی بالاتر از کشاله ران است.

در نوع ساب اینگوینال نیز شکاف پایین تر از کشاله ران است.

  • اینگوینال و ساب اینگوینال

روش بعدی اینگوینال و ساب اینگوینال است که بدون میکروسکوپ انجام می شود بنابراین عوارض آن چندین برابر است.

محل شکاف آنها نیز مانند روش قبلی است.

  • جراحی رتروپریتوان

شیوه بعدی جراحی رتروپریتوان یا high inguinal است که در آن شکاف جراحی در محل بالاتر از دو روش فوق داده می شود.

  • لاپاراسکوپیک

روش چهارم هم روش لاپاراسکوپیک است که طی آن 3 سوراخ در ناحیه شکم ایجاد می شود و عمل بستن وریدهای بیضه از این طریق انجام می شود.

در این روش احتمال آسیب روده یا مثانه و عروق بزرگ وجود دارد. این شیوه برای موارد دو طرفه می تواند انجام شود.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *